Een pretpark zonder achtbanen is als een café zonder bier. De Efteling heeft maar liefst zes van dit soort attracties. Het pretpark begon zijn achtbaanavontuur met Python, een record brekende achtbaan met loopings en kurkentrekkers. Later bouwde de Efteling nog diverse andere achtbanen, waaronder enkele attracties voor families. Pretpark de Efteling bouwde in 2015 ook de eerste duikachtbaan van Nederland. Kortom; de Efteling heeft een mooi arsenaal aan stalen monsters die wij achtbanen noemen.
Python in de Efteling
De allereerste achtbaan van de Efteling was Python. Deze looping-achtbaan werd al gebouwd in 1981. Daarmee was deze attractie in de Efteling één van de eerste achtbanen met een dubbele kurkentrekker in Europa. Al moest hij wel onder andere Tornado in Walibi Belgium voor laten gaan. Deze werd al gebouwd in 1979. Ook de voorloper van Movie Park Germany en Holiday Park bouwden een achtbaan met dubbele kurkentrekker in 1979.
Python in de Efteling heeft ook twee loopings. De eerste moderne achtbaan in Europa met een looping werd al in 1979 gebouwd. Toch was Python uniek in zijn tijd. Hij was namelijk de hoogste, langste én snelste achtbaan van Europa. Daarnaast bouwde geen enkel ander Europees pretpark eerder een achtbaan met vier inversies. Python was dus een gigantisch stalen monster voor zijn tijd. Het bleek dan ook een gouden investering te zijn voor het pretpark.
Python heeft al diverse renovaties achter de rug. Ook de treintjes werden al meermaals vervangen. In 2017 kreeg de achtbaan in de Efteling zelfs een gigantische renovatie. Daarbij werden hele delen van het spoor vervangen. Sinds de opening in het voorjaar van 2018 kan de achtbaan er opnieuw verschillende jaren tegenaan. De treinen bleven dezelfde Vekoma-treinen van voorheen. Dit Nederlandse bedrijf bouwde de achtbaan trouwens ook in 1981.
Python is in totaal 750 meter lang en heeft een hoogte van 29 meter. Daarmee is hij de tweede hoogste achtbaan van de Efteling. Met zijn topsnelheid van 75 km/u. breekt de achtbaan vandaag geen records meer. In Nederland zijn er meer dan 10 achtbanen sneller dan Python. In het pretpark zelf staat hij wel nog op de tweede plek. Wil je hem nog een tikkeltje sneller ervaren? Maak dan op het einde van de dag een ritje, dan gaat hij zo’n 10 km/u. sneller.
Bobbaan in de Efteling
De Bob kent verschillende namen. Soms verwijst men er wel eens naar als de Bobbaan, Bobslee of zelfs Swiss Bob. Men heeft het echter steeds over dezelfde achtbaan die de Efteling opende in 1985. Hij werd gebouwd door het Zwitserse Intamin Amusement Rides. Deze attractiebouwer kennen we bijvoorbeeld ook van Piraña in de Efteling en Goliath in Walibi Holland. Het pretpark betaalde meer dan € 3,4 miljoen voor de Bobbaan in 1985.
Deze achtbaan maakt geen gebruik van een regulier spoor. De karretjes rijden in een halfopen buis. De Bob was samen met Schweizer Bobbahn in Europa-Park de eerste moderne variant van dit type achtbaan. Al vroeg in de twintigste eeuw bouwde men echter ook dit soort achtbanen. Indertijd was de halfopen buis gemaakt van houten planken. In het Amerikaanse pretpark Knoebels bouwde men in 2013 nog een exemplaar op deze oude manier.
De Bob in de Efteling heeft een topsnelheid van 60 km/u. Daardoor kan hij eerder gezien worden als een familieachtbaan. Ook zijn hoogte van 20 meter is niet erg imposant. Daarnaast merk je tijdens de rit weinig van deze hoogte, dit door de halfopen buis. Aangezien de karretjes niet vasthangen aan deze buizen, zit er vanzelfsprekend geen inversie in Bob.
De Bob is gedecoreerd volgens de Oostenrijkse stijl. Deze stijl wordt echter niet doorgetrokken tijdens de rit. De achtbaan zoeft als het ware langs de bomen heen. Naast de achtbaan kan een restaurant gevonden worden in dezelfde stijl, de Steenbok. Tijdens de Winter Efteling wordt het plein voor de achtbaan trouwens nog gezelliger. Dan bouwt het pretpark er een heuse kerstmarkt met allerlei standjes met lekkernijen.
Houten achtbaan Pegasus
De eerste houten achtbaan van de Efteling was Pegasus. Hij was tevens ook de eerste moderne houten achtbaan van de Benelux. Pegasus werd gebouwd in 1991 aan de kanovijver, vlak naast looping-achtbaan Python. Eén van de betrokken bedrijven was opnieuw Intamin Amusement Rides. Alles moest echter ontzettend snel gaan. De Efteling wilde zijn achtbaan openen, nog voor het nieuwe EuroDisney in Parijs zijn deuren zou openen.
Hoewel de ontwerpers een gigantische achtbaan op het oog hadden, dacht het pretpark daar anders over. De Efteling wilde met Pegasus namelijk een achtbaan voor het hele gezin bouwen. Deze kon als alternatief dienen voor de nabijgelegen Python. Uiteindelijk werd de houten achtbaan geopend op 11 juli 1991. Dit gebeurde met een groots spektakel met vuurwerk en honderden kaarsjes op de kanovijver.
Pegasus was met zijn 492 meter de toenmalige kortste achtbaan van het pretpark. Ook zijn topsnelheid van 55 km/u. werd overtroffen door zowel de Python als door de Bob. Daarnaast bouwde de Efteling nooit een andere achtbaan die lager was dan de 15 meter van Pegasus. Kortom; Eftelings eerste houten achtbaan was niet bijster bijzonder. Doordat er voor kunststof wielen gekozen werd was hij daarnaast ook helemaal niet soepel.
In 2009 doken de geruchten op dat het hout van de achtbaan rot zou zijn. Niet veel later sloot het pretpark de achtbaan dan ook en bleven de bezoekers in het ongewisse. In juli van dat jaar al kondigt de Efteling aan dat Pegasus gesloopt zal worden. De houten achtbaan moet plaats maken voor Joris en de Draak. Enkele maanden later is er nog amper iets te zien van de familieachtbaan en begon de constructie van zijn opvolger.
Vogel Rok in de Efteling
Vaak verschijnt zijn naam als Vogelrock of Vogel Rock. De enige indoor achtbaan van de Efteling heet wel degelijk Vogel Rok. Hij is gebaseerd op de verhalen van Sinbad de Zeeman. De plannen voor een indoor achtbaan in de Efteling dateren al uit de jaren 1960. Het zou echter nog duren tot 1998 alvorens het pretpark Vogel Rok zou openen. Dit had met name te maken met het feit dat de techniek nog niet ver genoeg ontwikkeld was in de jaren voordien.
In de jaren ’90 pakte het pretpark zijn plannen voor een indoor achtbaan opnieuw op. Aanvankelijk zou het een kopie worden van Euro-Sat in het Duitse Europa-Park. Uiteindelijk gingen die plannen niet door en werd er gekozen voor achtbaanbouwer Vekoma. Deze bouwde eerder ook al de Python en Space Mountain in Disneyland Park, ook een indoor achtbaan. De Efteling had ontzettend grootse plannen met zijn Vogel Rok.
Van die grootse plannen bleef er bij de opening in 1998 weinig over. Oorspronkelijk moest er een waterval van het dak storten. En om de capaciteit te verhogen moest de achtbaan een dubbel station krijgen. Het pretpark bleef indertijd dan ook niet gespaard van commentaar. Als gevolg daarvan heeft de Efteling de attractie, de wachtrij en het station meermaals updates gegeven. Op het niveau van de oorspronkelijk plannen is men echter nooit geraakt.
Vogel Rok is in totaal 643 meter lang, 25 meter hoog en haalt een topsnelheid van 65 km/u. Daarmee breekt hij geen records. Hoewel, het is wel de grootste indoor achtbaan van Nederland. Met concurrenten als de Rioolrat in Avonturenpark Hellendoorn en Toos-Express in Toverland is dat geen uitdaging. Wel een leuk weetje; al deze indoor achtbanen werden gebouwd door de Nederlandse attractiebouwer Vekoma.
Vliegende Hollander waterachtbaan in de Efteling
Na Vogel Rok duurde het bijna tien jaar alvorens de Efteling weer een achtbaan bouwde. Vliegende Hollander werd gebouwd in 2007 en was meteen ook de eerste waterattractie in bijna 25 jaar. Het betrof namelijk een echte Water Coaster, de allereerste van Nederland. Een jaar eerder bouwde Plopsaland De Panne met de SuperSplash ook al een waterachtbaan. De achtbaan in de Efteling was dus niet uniek in de Benelux.
De fabrikant van Vliegende Hollander is wel uniek. Voor het eerst mocht de Nederlandse attractiebouwer KumbaK namelijk een achtbaan neerzetten. Hun eerste exemplaar werd voorlopig ook hun enige. De Efteling en KumbaK hadden in de beginjaren namelijk heel wat moeite met de nieuwe achtbaan. Later mocht de fabrikant wel nog achtbanen updaten met nieuwe treinen. Daarnaast bouwden ze ook Stalen Monsters in het Spoorwegmuseum.
Vliegende Hollander kostte maar liefst € 20 miljoen. Indertijd een monsterbedrag voor de Efteling. De attractie werd dan ook rijkelijk gedecoreerd. Zowel de wachtrij als het stationsgebouw zijn volgens vele fans adembenemend mooi. Het geheel werd gedecoreerd naar een havenstadje uit de zeventiende eeuw. Alles staat in teken van Willem van der Decken, kapitein van het vervloekte schip de Vliegende Hollander.
Met zijn capaciteit van 1900 passagiers per uur is de Vliegende Hollander een heus capaciteitsmonster. Om dat waar te maken ontwikkelde KumbaK een systeem met een dubbel in- en uitstapstation. Dat maakt het mogelijk om meerdere boten tegelijkertijd te bedienen. Op deze manier kan er natuurlijk veel sneller een nieuwe boot vertrekken. Het dubbele station is uniek in Nederland en relatief uniek in Europa.
Joris en de Draak in de Efteling
We haalden het eerder al aan. Houten achtbaan Joris en de Draak verving de in 2009 gesloten Pegasus. De opvolger opende in juli 2010 en kostte zo’n € 12 miljoen. Met Joris en de Draak bouwde de Efteling meteen twee nieuwe achtbanen. Het betreft namelijk een dubbele racerachtbaan. Daarbij nemen twee achtbaantreintjes het tegen elkaar op. Dat doen ze via twee nagenoeg identieke achtbanen die in elkaar geweven zijn.
Joris en de Draak was niet alleen de allereerste racerachtbaan van het pretpark. De Efteling bouwde zowaar de allereerste racerachtbaan van Nederland. Later volgde ook Wildlands Adventure Zoo Emmen met Tweestryd. Verder was ook de Vleermuis in Plopsaland De Panne een racerachtbaan. En ook Stampida in het Spaanse PortAventura Park is net als Joris en de Draak een houten racerachtbaan. Helemaal uniek is hij dus niet.
Joris en de Draak kan gevonden worden waar zowat alle ‘ruige’ attracties van de Efteling te vinden zijn; in Ruigrijk. In dit gebied vinden we ook Python en Halve Maen. Er staan echter ook enkele familieattracties zoals Polka Marina en d’Oude Tuffer. Eyecatcher van de achtbaan is de gigantische draak in het midden van de attractie. Hij is meters hoog en omvat allerlei speciale effecten. Zo spuwt hij zelfs vuur te midden van al dat hout.
De houten achtbaan is een beetje een vreemde eend in de bijt. De Efteling gaf hem namelijk een ander thema dan de meeste attracties in Ruigrijk. Enkele attracties in dit gebied kregen namelijk een zeevaarders thema. Joris en de Draak werd echter gedecoreerd naar de verhalen van Sint-Joris. Deze christelijke heilige zou volgens de mythe eigenhandig een draak gedood hebben. Tijdens een ritje zijn de passagiers Joris die de draak bestrijden met water of vuur.
Baron 1898 in de Efteling
Baron 1898 is opnieuw een achtbaan die gebouwd werd in het Ruigrijk. Het was de eerste Dive Coaster van de Benelux. Daarnaast bouwde de Efteling met Baron 1898 ook de eerste achtbaan van Bolliger & Mabillard in de Benelux. Deze attractiebouwer wordt door de fans gezien als de Rolls Royce van de achtbanen. Later volgde onder andere ook Attractiepark Toverland met een ‘B&M’-achtbaan dankzij Wing Coaster Fēnix.
Baron 1898 werd gebouwd in 2015 en omvat twee inversies. Daarmee doet hij het minder goed dan Python. De Dive Coaster is echter wel een meter hoger dan Python. Ook zijn eerste afdaling gaat heel wat dieper dan die van Python. Met zijn 37,5 meter is het de hoogste afdaling in de Efteling. Bijzonder aan Baron 1898 is dat zijn eerste afdaling ondergronds gaat. Meteen daarna volgt de eerste inversie van de achtbaan. Een zogenaamde Immelmann-loop.
Bijzonder aan Dive Coasters zijn hun afdalingen. Helemaal bovenaan de eerste afdaling blijft het treintje namelijk even hangen. Daardoor kijken de passagiers met z’n allen enkele seconden lang de diepte in. Andere Dive Coasters in Europa zijn Oblivion in Alton Towers én in Gardaland. Het exemplaar in het Engelse Alton Towers was daarbij ’s werelds eerste Dive Coaster van Bolliger & Mabillard.
Baron 1898 werd gedecoreerd naar het oude mijngebouw van baron Gustave Hooghmoed. Hij stuurt de passagiers van de achtbaan diep de mijn in om er goud te ontginnen. Het goud wordt echter beschermd door de Witte Wieven. Wanneer de passagiers met de trein naar boven gaan bedenken de Wieven dan ook een listig plan. Om hun te beletten het goud te stelen saboteren de ze de kabel. Daardoor stort de trein met een rotvaart de grond in.
Achtbanen in de Efteling
Eind jaren ’60 van de vorige eeuw kocht de Efteling zijn allereerste achtbaan aan. Deze tweedehands-attractie werd initieel gebouwd door de Amerikaanse attractiebouwer Arrow Dynamics. Deze was later verantwoordelijk voor onder andere de eerste treinen van Python. De nieuwe attractie moest gebouwd worden in de buurt van het toen nog te bouwen Anton Pieckplein. Later werd hier onder andere ook het Lavenlaar gebouwd.
Het Zwitsers Berglandschap – zoals de werknaam van het project was – is er om financiële redenen echter nooit gekomen. De achtbaan werd dan ook opgeslagen in een externe loods. Aangezien het al zoveel jaar geleden is, kan men aannemen dat de achtbaan verpatst werd als schroot. Als alternatief kregen we mogelijk wel de Bobbaan. Dat is echter geen achtbaan die je doet denken aan een Zwitsers berglandschap.
Ook in de toekomst zal de Efteling nieuwe achtbanen blijven bouwen. Eerder waren er al geruchten dat het pretpark Nederlands hoogste achtbaan zou bouwen. Dat klinkt vandaag echter zeer onwaarschijnlijk. Wel heeft het pretpark plannen om op een braakliggende weide achter Python een nieuwe familieachtbaan te bouwen. Ondertussen kunnen we blijven genieten van de ritjes van Baron 1898, Python en alle andere achtbanen in de Efteling.