PlayStation game consoles: 5 modellen van oud naar nieuw

Vanaf eind 2020 kunnen consumenten de nieuwe Sony PlayStation 5 kopen, zo maakte de fabrikant onlangs bekend. Dit wordt alweer de 5de generatie PlayStation consoles, wat natuurlijk de vraag oproept: ‘Wat is er zoal veranderd door de jaren heen?’ LetsGoDigital kreeg van het Bonami SpelComputer Museum in Zwolle de mogelijkheid om alle Sony PlayStation game consoles enige tijd te lenen, met verschillende populaire game titels uit die tijd. Afgelopen weekend stond dan ook geheel in het teken van gaming. In dit artikel praten we je bij over de geboorte van de PlayStation en de vernieuwingen die zijn doorgevoerd door de generaties heen.

Mislukte samenwerking met Nintendo leidde tot de komst van Sony PlayStation

Om te beginnen bij het begin… de allereerste PlayStation werd geïntroduceerd op 3 december 1994. Hoewel de Sony PlayStation meteen een groot succes werd gingen er vele jaren van ontwikkeling aan vooraf.

Ken Kutaragi, voormalig CEO van Sony Computer Entertainment (de video game divisie van Sony Corporation) had een Nintendo NES gekocht voor zijn dochter. Nadat Kutaragi zag hoe gelukkig zijn dochter met deze spelcomputer was, begon hij de grote potentie van video games in te zien. Ken Kutaragi besloot een samenwerking aan te gaan met Nintendo, wat resulteerde in de SNES-CD. Het ingebouwde CD-rom station maakte gebruik van Green Book technologie, ook wel ‘Play Station’ genoemd.

De SNES-CD werd vol trots gepresenteerd op CES 1991, niet lang daarna verbrak Nintendo echter de samenwerking. De deal werd verbroken doordat beide bedrijven geen akkoord konden bereiken omtrent de opbrengstenverdeling. En dus besloot Nintendo om een samenwerking aan te gaan met het Nederlandse Philips. In 1992 kwamen de onderhandelingen tussen Nintendo en Sony dan ook definitief tot een einde.

Sony was diep teleurgesteld en voelde zich aan de kant gezet. Als reactie hierop besloot de president van Sony Corporation, Norio Ohga, om Kutaragi de ruimte te geven om een eigen PlayStation console te ontwikkelen. Hiermee zouden ze de strijd aangaan met Nintendo. Hoewel Kutaragi ook binnen Sony veel weerstand te verduren kreeg zette hij zijn plan door, wat eind 1994 leidde tot de introductie van de PlayStation in Japan. In september 1995 werd de console ook in Amerika en Europa uitgebracht. Naderhand zou Kutaragi ook wel de ‘vader van PlayStation’ worden genoemd.

Sony PlayStation (1994)

De verkoopgetallen rezen de pan uit. De Sony PS1 werd meteen een groot succes, binnen een decennia gingen er wereldwijd maar liefst 100 miljoen exemplaren over de toonbank. Het was daarmee in één klap de best verkochte spelcomputer ooit en liet concurrenten zoals de Nintendo 64 en de Sega Saturn ver achter zich. De eerste PlayStation kreeg een prijs van $300 USD.

Sony wist op slimme wijze game ontwikkelaars voor zich te winnen, waaronder Electronic Arts. De Sony PlayStation bood namelijk een belangrijk voordeel ten opzichte van concurrent Nintendo. De Japanse tegenhanger maakte namelijk gebruik van een cartridge systeem, terwijl Sony koos voor een op CD-rom gebaseerde spelcomputer. Deze was eenvoudiger en goedkoper om te produceren. Bovendien konden games groter worden en hadden ze een beter geluid. Zelfs 3D behoorde tot de mogelijkheden.

Het duurde overigens nog enkele jaren voordat de Dual Shock controller werd gelanceerd. De originele PlayStation Control Pad werd twee jaar na de introductie vervangen voor de Dual Analog controller. De originele PlayStation controller had namelijk geen joysticks, de vernieuwde Dual Analog controller kreeg er maar liefst twee, die tot op de dag van vandaag gehandhaafd zijn.

Nog geen jaar later werd de controller opnieuw vernieuwd, er werd vibratie feedback aan toegevoegd en zo is de bekende Sony Dual Shock controller geboren. Qua vormgeving is deze in grote lijnen gelijk gebleven aan het origineel uit 1998.

Enkele populaire games voor de originele PlayStation waren de klassieke racegame Ridge Racer (van gameontwikkelaar Namco) en de kleurrijke avonturengame Crash Bandicoot (Naughty Dog). Twee jaar later werd de actie-avonturen game Metal Gear Solid (Konami) uitgebracht en ook Tomb Raider (Core Design) kon rekenen op hoge verkoopaantallen. De voortgang van games werd opgeslagen op geheugenkaarten, een interne harde schijf had de Sony PS nog niet.

Sony zag al direct de potentie om een extra, kleinere variant uit te brengen. Zo werd in 2000 de PSone uitgebracht, zowel de vormgeving van de console als de gebruikersinterface werden vernieuwd. Dit tot grote tevredenheid van gamers, want ook deze spelcomputer werd bijzonder goed verkocht.

Sony PlayStation 2 (2000)

In 2000 werd de PlayStation 2 geboren. Het zou nog een jaar duren voordat ook Microsoft zich in de console markt zou storten met de introductie van de 1^ste generatie Xbox. Hoewel de Sony PS2 wel concurrentie kende, denk bijvoorbeeld aan de Nintendo 64 (de Gamecube werd een jaar later geïntroduceerd) en de Dreamcast, werd ook deze console bijzonder goed verkocht.

Al direct na de introductie was de spelcomputer uitverkocht. Fanatieke gamers bleven bij de verkooppunten slapen om als eerste de PlayStation 2 te kunnen kopen. Deze overnachtingen duurde geen dag, sommige bleven weken slapen voor de winkel!

Sony wist dat het opnieuw kon rekenen op een groot succes. En inderdaad, de vernieuwde console verkocht nóg beter. Dit kwam mede door de scherpe prijsstelling, Sony koos voor een prijs van $300 USD, wat gelijk was aan de prijs van de eerste PlayStation. Doordat Sony niet aan de vraag kon voldoen in Amerika, besloot het ten tijde van de Europese release de prijs behoorlijk te verhogen. De verwachting was dat de PS2 zo’n € 325 zou gaan kosten, toen het moment daar was bleek de adviesprijs ruim €500 (1150 gulden) te zijn.

Ondanks deze prijsverhoging bleef de PlayStation 2 uitermate goed verkopen. Ditmaal duurde het geen decennia, binnen 6 jaar na de lancering waren er al 100 miljoen PlayStation 2 exemplaren verscheept. Opnieuw leidde dit tot een wereldwijd record, de PS2 werd de best verkochte spelconsole ooit. Wat deze spelcomputer anders maakte dan die van de concurrentie?

De game console kon 3D graphics in HD resolutie tonen, ook werden er online multiplayer functies toegevoegd. Uniek was ook de mogelijkheid om zowel CD’s als DVD’s af te kunnen spelen. De Sony PS2 was dus een spelconsole en DVD-speler in één.

Een leuk detail; de CD en DVD zijn ontstaan uit een samenwerkingsverband tussen Sony en jawel… Philips. Deze samenwerking dateerde overigens al van ver voordat Nintendo en Philips elkaar als partners beschouwden voor de SNES. Tussen Nintendo en Philips liep het overigens behoorlijk stroef, jaren later zou dit dan ook uitmonden in een groot aantal patentrechtszaken, waarbij Philips in het gelijk werd gesteld.

Gelijktijdig met de Sony PlayStation 2 werd ook de DualShock 2 controller geïntroduceerd. De joysticks werden nog preciezer en gevoeliger en dankzij de toevoeging van drukgevoelige toetsen kon exact gedetecteerd worden hoe ver je ze indrukte.

Populaire game titels voor de PS2 waren de actie-avonturengame Grand Theft Auto III (Rockstar Games), de adventure game Jak and Daxter (Naughty Dog), de science fiction avontuur game Ratchet & Clank (Insomniac games) en de actiegame God of War (Sony Santa Monica).

Datzelfde jaar, in 2005, verscheen er nog een bijzondere titel voor de PlayStation 2, namelijk Buzz!. Dit spel werd geleverd met een viertal buzzer controllers en leverde een totaal nieuwe game ervaring. Sony bracht meer additionele accessoires uit voor de PS2, denk bijvoorbeeld aan de SingStar Microfoons, de tweetal microfoons waren te gebruiken met het gelijknamige spel SingStar.

Ook werd er een digitale camera ontworpen, genaamd de Sony EyeToy. Deze camera was in staat om de gamer op het scherm weer te geven en de bewegingen van de speler te volgen. Feitelijk was EyeToy de voorloper van hedendaagse Augmented Reality games.

Voordat de Playstation 3 werd aangekondigd besloot Sony eerst nog een slimline te introduceren, die kleiner, dunner en stiller was. Ook werd er voor het eerst een Sony handheld geïntroduceerd, de Sony PSP. In die tijd (2005) had Nintendo al heel wat varianten van de populaire Gameboy uitgebracht. Het enorme succes dat Nintendo hiermee behaalde bleef ook andere fabrikanten niet onopgemerkt. Datzelfde jaar werd ook de Nintendo DS onthuld, de voorloper van de 2DS / 3DS spelsystemen die nog altijd verkocht worden.

Sony PlayStation 3 (2006)

Eind 2006 was het tijd voor een nieuwe generatie spelconsoles: de PlayStation 3. Gamers waren direct gefascineerd door het bijzondere design van deze spelcomputer. Het was ook de eerste game console van Sony met een interne harde schijf. De DVD speler maakte plaats voor een Blu-ray disk speler en HD werd de nieuwe standaard.

Al deze nieuwigheden moesten wel tot een succes leiden, zo zou je denken. Toch bleven de algehele verkoopresultaten achter ten opzichte van de eerste twee generatie PlayStation consoles. Een belangrijke reden hiervoor was de prijs. De 40GB variant kostte $500 USD / €500, daarnaast kon je een 60GB model kopen voor $600 / €600. Deze laatste variant bood ook achterwaartse compatibiliteit, waardoor je oude PlayStation spellen kon blijven spelen op de nieuwe console. Ook werd de 60GB PlayStation 3 voorzien van twee extra USB poorten.

Met name in Amerika zorgde de enorme prijsverhoging tot tegenvallende verkoopaantallen. Bovendien waren er te weinig games beschikbaar die optimaal gebruik maakte van de brute kracht van deze console. Concurrerende consoles in die tijd waren de Microsoft Xbox 360 en de Nintendo Wii.

Gelijktijdig met de komst van de PS3 werden er ook nieuwe online diensten opgezet, denk aan de PlayStation Store. Dit werd de plek om nieuwe digitale games te kopen, welke direct gedownload konden worden. Ook kun je via de PlayStation Store pre-order aankopen doen voor nieuwe games titels. Behalve de Store werd ook het PlayStation Network (PSN) in het leven geroepen, waardoor je ook kon genieten van online gamen, muziek, films en TV.

In de jaren die volgden zouden er meer PlayStation diensten worden aangeboden, waaronder PlayStation Home (een virtueel 3D sociaal gaming platform) en PlayStation Plus (de eerste abonnementsservice). Deze laatste bestaat nog steeds, gamers die een abonnement kopen kunnen online multiplayer games spelen, maar krijgen ook exclusieve korting in de PlayStation Store, op games maar ook op add-ons. Daarnaast kun je maandelijks een beperkte selectie games downloaden, zonder extra kosten. Inmiddels verkoopt Sony zelfs meer digitale dan fysieke games.

Gelijktijdig met de nieuwe PlayStation 3 console werd er ook een nieuwe controller uitgebracht, de Sixaxis. Deze was in staat om 6-bewegingsassen te detecteren, wat een beduidend accuratere bediening mogelijk maakte. Een jaar later, in 2007 werd de Sixaxis vervangen voor de DualShock 3 die een trilfunctie toevoegde. Bovendien was deze controller dankzij Bluetooth ondersteuning ook draadloos te gebruiken.

In 2007 werd ook de accessoire Sony PlayStation Eye uitgebracht. Deze camera had een 4x hogere resolutie dan de EyeToy en was essentieel voor bepaalde Augmented Reality games, waaronder Eyepet. Ook de Sony PlayStation Move bewegingscontroller werd voor het eerst uitgebracht voor de PS3. Middels speciale sensoren kunnen bewegingen nauwlettend gevolgd worden, zo kun je de motion controller bijvoorbeeld als tennis racket gebruiken.

Populaire games voor de PS3 waren onder andere het actie-avonturenspel Uncharted-serie (Naughty Dog), ook de platform game LittleBigPlanet (Media Molecule) werd bijzonder goed ontvangen. Andere veel verkochte spellen waren Grand Theft Auto V (Rockstar Games), de first-person shooter Call of Duty Black Ops (Treyarch) en de horror-actie-avonturen game The Last of US (Naughty Dog).

Halverwege 2009 kondigde Sony ook een Slim model aan van de PlayStation 3. Deze console was niet alleen kleiner, de PS3 Slim kreeg ook meer geheugen en verbruikte beduidend minder energie dan voorgaande modellen. Drie jaar later werd zijn opvolger alweer aangekondigd, de Sony PlayStation 3 Super Slim. Zoals de naam al doet vermoeden was deze spelcomputer nóg kleiner, ook werd de geheugencapaciteit verder vergroot naar 500GB.

Datzelfde jaar verscheen ook de Sony PS Vita naar Europa, een krachtige handheld met een 5” OLED display en twee analoge joysticks. Dit draagbare spelsysteem had ook een touchpad op de achterzijde, voor extra besturingsmogelijkheden.

Sony PlayStation 4 (2013)

In februari 2013 werd de PlayStation 4 geïntroduceerd. Het zou tot november duren alvorens je de console ook daadwerkelijk kon kopen. Dit was overigens de eerste spelcomputer van Sony waarbij de Japanse fabrikant ervoor koos om de release eerst plaats te laten vinden in Amerika en Europa. Tot dan toe werden de consoles altijd eerst in Japan uitgebracht. De Japanse introductie van de PS4 vond echter pas in februari 2014 plaats.

Net als bij voorgaande generaties koos Sony voor een geheel nieuw ontwerp. Ook intern werden de nodige verbeteringen doorgevoerd. Voor het eerst werd er gebruik gemaakt van x86-architectuur, in plaats van Cell-architectuur. Dit maakte het voor ontwikkelaars beduidend eenvoudiger om games te ontwikkelen voor de PlayStation 4. Ook werd er een snellere Blu-ray disk ingebouwd evenals 8GB GDDR5 geheugen.

Ook nieuw was de mogelijkheid om de console te verbinden met een smartphone of tablet, via de PlayStation App. Zodoende kun je het mobiele apparaat als tweede scherm inzetten. Daarnaast kun je een live stream opzetten van je gameplay, of video’s opnemen, bewerken en uploaden. Dit alles is mogelijk via de vernieuwde DualShock 4 controller.

Gelijktijdig met de PS4 werd ook de DualShock 4 geïntroduceerd met een vernieuwde vormgeving en een verbeterde gyroscoop, geïntegreerde luidspreker, een lichtbalk en een touchpad. Bovendien is deze draadloze controller verkrijgbaar in tal van kleuren. Er werd ook een speciaal oplaadstation aangekondigd, waar je twee draadloze controllers tegelijkertijd op kunt opladen.

De PlayStation 4 moest het opnemen tegen de Xbox One, die nagenoeg gelijktijdig geïntroduceerd werd. Een jaar eerder was de Nintendo Wii U al uitgebracht. Hoewel de PlayStation 4 beduidend krachtiger en veelzijdiger werd dan zijn voorganger koos Sony voor een lagere prijs. De adviesprijs werd vastgesteld op $400 / €400 in plaats van $500 / €500. Het bedrijf realiseerde zich inmiddels dat de winst niet zozeer behaalt wordt met de verkoop van game consoles, er wordt veel meer verdient aan de games en de bijbehorende diensten en abonnementen die worden afgenomen.

De competitieve prijs leidde ertoe dat opnieuw veel mensen besloten de PlayStation 4 te kopen. Na 5 jaar en 7 maanden werd de belangrijke milestone van 100 miljoen verkopen bereikt. Dit was nog eens twee maanden sneller dan bij de PlayStation 2, de tot dan toe best verkochte spelcomputer van Sony. De PS2 staat overigens nog altijd bovenaan elk ranklijstje van best verkochte game consoles. Doordat de PS3 zo duur in de markt werd gezet, bleven de verkopen van de PS2 doorgang vinden, wat er toe heeft geleid dat deze console ruim 155 miljoen keer is verkocht.

De PS1 is blijven steken op ruim 102 miljoen verkopen. Kijken we naar de concurrentie dan komt de Nintendo Wii nog het dichtst in de buurt, met ruim 101 miljoen verkopen. De best verkochte Microsoft Xbox console is de Xbox 360, met verkoopaantallen van ruim 85 miljoen.

Drie jaar na de lancering, eind 2016, bracht Sony de PS4 Slim en de geavanceerde PS4 Pro uit. De Slim variant was compacter en kreeg verder exact dezelfde functies, maar dan €100 goedkoper. Dit model verving de originele PS4. Het was voor het eerst dat Sony ook een Pro model uitbracht. De PS4 Pro kreeg dezelfde prijs als de PS4 in 2013, namelijk €400. Het Pro model heeft krachtigere hardware en ondersteunt ook 4K-upscaling technologie, evenals HDR (High Dynamic Range).

Gelijktijdig werd ook de PlayStation VR in het leven geroepen. In onze Sony PS4 Pro met PSVR review lees je meer over deze bijzondere spelcombinatie. Voor een optimale werking van deze virtual reality headset bracht Sony ook een nieuwe camera uit, de PlayStation Camera. Tussentijds zijn er overigens ook verschillende Limited Edition consoles uitgebracht, waaronder een PS4 Pro Spiderman Editie.

De PlayStation 4 Pro kreeg een jaar na zijn introductie concurrentie van de nog krachtigere Xbox One X, datzelfde jaar werd ook de populaire Nintendo Switch geïntroduceerd. Deze consoles zijn net als de PS4 nog altijd verkrijgbaar.

Populaire games voor de Sony PlayStation 4 zijn onder andere het survival horror-spel Resident Evil 7 Biohazard (Capcom), de race game Gran Turismo Sport, de third-person action-adventure game God of War (Santa Monica Studio) en natuurlijk het actierollenspel Horizon Zero Dawn, van de Nederlandse gamestudio Guerilla Games.

Sony PlayStation 5 (2020)

Volgend jaar wordt de PlayStation 5 verwacht. Hoewel deze nieuwe spelcomputer nog niet officieel is geïntroduceerd, heeft Sony inmiddels al wel behoorlijk wat details bekend gemaakt. Zo is de naam inmiddels definitief, ook is bekend dat de PS5 voor de December feestdagen van 2020 verkrijgbaar zal zijn. Of de console ook al direct in Europa te koop zal zijn zullen we nog even moeten afwachten, maar dit is zeker niet ondenkbaar aangezien de PS4 ook nagenoeg direct in Europa verkrijgbaar was. Om precies te zijn, twee weken later dan in Amerika.

Eén van de belangrijkste vernieuwingen wordt de Solid State Drive (SSD). De harddisk (HDD) zal vervangen worden voor een SSD, dit opslagmedium wordt ook wel voor laptops en computers gebruikt. Een groot voordeel van SSD ten opzichte van een HDD zijn de sterk verkorte laadtijden. Er kunnen tot 19x kortere laadtijden gerealiseerd worden. Bovendien kunnen games en updates veel sneller worden gedownload.

Ook wordt de nieuwe Sony PlayStation een stuk krachtiger. De game console wordt aangedreven door een 8-core AMD Ryzen processor met een GPU en AMD Navi architectuur, dat hardwarematige ray tracing ondersteunt. Deze functie is tot op heden alleen in high-end gaming PCs terug te vinden. De AMD-chip maakt ook 3D-audio mogelijk, wat voor een geheel nieuwe geluidservaring moet gaan zorgen. Ook zal de Sony PS5 8K games ondersteunen, of hierbij gebruikt wordt gemaakt van een upscale techniek is nog onbekend. Daarnaast zal 4K gamen @ 60fps tot de mogelijkheden gaan behoren.

Sony heeft al aangekondigd dat er ook een nieuwe controller in ontwikkeling is. Vermoedelijk wordt dit de Dual Shock 5, deze controller krijgt haptische feedback en adaptieve triggers. In de praktijk moet dit ervoor zorgen dat de PlayStation 5 controller nog beter voelbare feedback geeft. Zo moet je kunnen voelen of je door een grasveld loopt, of door een waterpoel. Of dat je met een shotgun schiet of een pistool gebruikt.

Over een nieuwe PlayStation VR headset is vooralsnog geen informatie bekend gemaakt door Sony. Wel rapporteerde LetsGoDigital eerder deze maand over de mogelijke PSVR 2 headset met ingebouwde camera’s. Daarnaast wordt het waarschijnlijk mogelijk om deze virtual reality headset wireless te gebruiken.

Eén van de best bewaarde geheimen is het ontwerp. Vooralsnog is alleen het design van de PS5 Development Kit bekend. In augustus 2019 wist LetsGoDigital het ontwerp van deze PlayStation 5 console al te onthullen, later werden ook de juiste kleuren bekend. Deze Dev Kit wordt gebruikt door game ontwikkelaars om nieuwe PS5 games op te ontwikkelen, qua ontwerp zal deze console afwijken van de spelconsole die we straks in de winkels kunnen kopen.

Dat de PlayStation 5 opnieuw een baanbrekende spelcomputer gaat worden, lijkt al vast te staan. Of deze spelconsole ook populair gaat worden, dat zal de tijd moeten uitwijzen en zal in grote mate samenhangen met de prijsstelling. De PS4 en PS4 Pro kostte €400. De vorige keer dat Sony van opslagmedium wisselde (bij de PS3) werd de verkoopprijs behoorlijk verhoogd. Deze fout zal de Japanse fabrikant niet opnieuw willen maken. Aan de andere kant blijft het een feit dat een SSD nou eenmaal een beduidend hogere kostprijs heeft dan een HDD. Persoonlijk verwacht ik een prijs tussen de €500 en €550.

Weet jij nu al zeker, wil jij als één van de eerste de Sony PS5 kopen? Dan kun je nu al een pre-order plaatsen bij retailer Game Mania. Door een aanbetaling te doen van €50 kom je op een wachtlijst te staan en krijg jij straks eerste keus wat betreft uitvoeringen etc. Game Mania zal de adviesprijs hanteren die nog moet worden vastgesteld door Sony, de aanbetaling van €50 wordt dan in mindering gebracht.

Verwacht wordt dat de officiële introductie zal plaatsvinden in februari 2020, nog een paar maanden geduld dus, dan worden alle details bekend! Waarschijnlijk worden dan ook de eerste PS5 games bekend gemaakt. Vervolgens zal je nog wel verschillende maanden geduld moeten hebben, want eind 2020 zal de console pas in de verkoop gaan. Waarschijnlijk vind de lancering eind november plaats, rond Black Friday, dan gaat het shopping seizoen van start voor de lucratieve december feestdagen.